Vieilles vignes

2015-08-22

Hoe ouder, hoe beter. Of toch niet? Is de leeftijd van de druivenstok van invloed op de kwaliteit van de wijn?

Een Europees wijnetiket bevat veel -verplichte- informatie. Onlangs schreef ik daar al een blog over. Maar daarnaast kan een etiket allerlei extra informatie geven, informatie waarvan de wijnmaker denkt dat het de verkoop zal bevorderen. Denk bijvoorbeeld aan het achterlabel, waarop in kleurrijke taal verteld wordt hoe goed of interessant de wijn wel niet is en waar hij allemaal bij gedronken kan worden. Ander vermeldingen geven ook inhoudelijk serieuze informatie, denk daarbij bijvoorbeeld aan de uitdrukking viellies vignes (of alte reben, vecchie vigne).

oude wijnstokken

Vieilles vignes betekent letterlijk oude wijnstokken. Maar wat is oud en waarom zou dit iets moeten betekenen voor de wijnliefhebber. De gedachte hierachter is dat druiven van oudere planten wijn van een betere kwaliteit geven. Dat idee wordt bevestigd door Franse appellationswetten, volgens deze regels moet een druivenstok al gauw 3 jaar oud zijn, voordat de wijn als a.o.c. of a.o.p. verkocht mag worden. Jongere druiven mogen alleen voor vin de table gebruikt worden.
De term vieilles vignes is niet wettelijk vastgelegd en is dus niet eenduidig. De ene wijnmaker vindt planten van 20 jaar al oud, voor de ander gaat dit nog niet ver genoeg. Sommige wijnmakers vernieuwen hun wijngaard regelmatig, andere koesteren hun planten van soms 50, soms wel 100 jaar oud.

opbrengst

Een belangrijk argument in deze discussie is dat druiven van oudere wijnstokken intenser van smaak zijn of zouden zijn. Paradoxaal genoeg zien wijnbouwers hetzelfde effect optreden bij heel jonge planten. Een verklaring hiervoor is dat in beide gevallen de plant niet zijn maximale opbrengst voortbrengt. Hetzelfde effect wordt bereikt door 'groene oogst', het wegknippen van onrijpe druiventrossen, zodat de achterblijvende trossen het maximale uit de plant kunnen opnemen.
Zo tussen de 4 en 20 jaar presteert de druif maximaal, de wortels zijn goed gesetteld, het snoeien heeft de gewenste vorm in de plant gebracht en ziektes hebben nog geen kans gezien de plant aan te tasten. Door wijngaardbewerking (machines), het gebruik van gewasmiddelen en ziektes die de plant langzaam kunnen aantasten gaat het wortelgestel op den duur minder goed functioneren. Dat beïnvloedt de opbrengst uiteraard negatief. Een reden om de oude planten te rooien en nieuwe er voor in de plaats te zetten.

stokoud

Het belang van oude wijnstokken moet echter ook niet onderschat worden. Uit genetisch oogpunt kunnen ze van belang zijn om de biodiversiteit in stand te houden. Zeker als het om planten gaat die niet geënt zijn op Amerikaanse onderstokken. Het kan hier nog gaan om oorspronkelijk plantmateriaal.
Van sommige druivensoorten wordt gezegd dat ze pas op zijn mooist worden, als ze ouder zijn. Denk hierbij aan de perceeltjes carignan van 50 tot 100 jaar oud. Daar kunnen zeer aangename wijnen van gemaakt, zie bijvoorbeeld de Jour & Nuit van stokken van ongeveer 50 jaar oud en de Plo-des-Vents Carignan Centenaires van 100 jaar oude planten. Wijngoed Brohl in de Moezel maakt heel interessante riesling van druiven die aangeplant zijn in 1889.

stokoudst

Veel planten kunnen heel oud worden, denken aan bomen van meer dan 1000 jaar oud. Maar ook een gezonde druif kan serieus oud worden. Die hebben zelfs de druifluis overleefd. Hierboven maakte ik al melding van planten die een eeuw oud zijn. Op de Etna op Sicilië staan planten van meer dan 200 jaar oud. Lang had een druif in Alto Adige het record in handen. In kasteel Katzenzungen bij het plaatsje Prissiano staat een struik van meer dan 350 jaar oud.
Nu is er naar alle waarschijnlijk een nog oudere gevonden in Slovenië. In Maribor bij the old vine house staat een plant die misschien wel 400 (sommige zeggen 500) jaar oud is. De variëteit, de Žametovka of Modra kavčina is een van de oudste nobele druivensoorten in Slovenië. De plant draagt nog steeds en brengt tussen de 35 tot 55 kilo druiven per jaar op. Hiervan worden jaarlijks circa 100 flesjes van 2,5 deciliter gebotteld. Die wijn hebben we helaas niet in het assortiment.